नवरात्रीत सुख व मोक्षप्राप्तीसाठी केली जाते महाविद्यांची पूजा, जाणून घ्या त्या दहा महाविद्यांची नावे

Navratri 2023 : नवरात्रीचा सण केवळ भगवतीदेवीच्या विविध रूपांच्या पूजेसाठी नाही तर दहा महाविद्यांच्या पूजेसाठी आहे. हिंदू धर्माच्या वैदिक तत्त्वज्ञानाला विविधतेत एकतेची परंपरा आहे.

या तत्त्वाची स्थापना पुराणे व तंत्र ग्रंथांच्या अभ्यासातही दिसून येते. मुंडमाला तंत्र नावाच्या ग्रंथात असे लिहिले आहे की, जो शिव आहे तो दुर्गा आहे आणि जो दुर्गा आहे तो विष्णू आहे,

त्यांच्यात फरक नाही आणि जो भेदावर विश्वास ठेवतो तो मूर्ख आहे. देवी, शिव, विष्णू इत्यादींमध्ये ऐक्य असावे. देवी भागवत यांच्या म्हणण्यानुसार, देवांनी एकदा देवी पराम्बाला विचारले,

“हे देवी, तू कोण आहेस?” त्यावर देवी म्हणाली, ‘मी ब्रह्मरूपिनी आहे आणि प्रकृति पुरुषात्मक जगत माझ्यापासूनच जन्माला आले आहे. देवी परंबाने देवांना समजावून सांगितले की, माझ्यात आणि ब्रह्मामध्ये नेहमी शाश्वत ऐक्य असते, त्यात कोणताही फरक नाही.

*दहा महाविद्यांची नावे

शाक्त तंत्रानुसार, दहा महाविद्या म्हणजे काली तारा, त्रिपुरा सुंदरी, श्री विद्या किंवा ललिता, छिन्नमस्ता, भैरवी, धुमावती, बगलामुखी, मातंगी आणि कमला म्हणजेच लक्ष्मी.

या दहा महाविद्यांचे ज्ञान हे एक गहन गूढ आहे. भगवती परंबा आपले रहस्य कधी शास्त्रात तर कधी सद्गुरुंच्या माध्यमातून पूर्ण भक्तीभावाने आणि श्रद्धेने जप करणाऱ्या भक्ताला व्यक्त करतात. स्वार्थी, अहंकारी माणसासाठी ते कधीच काम करत नाही.

*सांसारिक जीवांना या महाविद्या भोग आणि मोक्ष प्रदान करतात

पराशक्तीच्या निर्गुण, निराकार आणि परब्रह्म रूपाच्या तत्त्वज्ञानात्मक विश्लेषणाबरोबरच साधकांच्या मनोकामना पूर्ण करण्यासाठी ऋषीमुनींनी तिचे सगुण आणि भौतिक रूप यांचे सुंदर चित्रण केले आहे.

तिच्या असंख्य रूपांपैकी नवदुर्गा आणि दहा महाविद्या सर्वात प्रसिद्ध आहेत. आजही लोक पूर्ण भक्तीभावाने, श्रद्धेने आणि भक्तीभावाने देवी दुर्गाच्या या रूपांची पूजा करतात. ऐहिक आणि दैवी प्राप्तीसाठी दहा महाविद्यांची पूजा करण्याची परंपरा प्राचीन काळापासून अस्तित्वात आहे.